अखेर पाकिस्तान शुद्धीवर आला आहे. भारताच्या प्राणघातक लष्करी हल्ल्यांना घाबरून त्याने ज्या पद्धतीने आत्मसमर्पण केले आणि लष्करी संघर्ष संपवण्यास भाग पडला, त्यावरून हे स्पष्ट झाले की, त्याला भारताने ज्या भाषेत उत्तर दिले होते तीच भाषा त्यांना समजते, परंतु कदाचित ते सहजासहजी सुधारणार नाही, कारण त्याने तीन तासांत युद्धबंदी करार मोडला. शेवटी लातों के भूत बातों से नहीं मानते म्हणतात हेच खरे. पाकिस्तानला संपवणे, बलुचिस्तानचा तुकडा पाडणे आणि पाकव्याप्त काश्मीर ताब्यात घेणे या ध्येयानेच आता आपल्याला पुढची लढाई करावी लागेल. पाकिस्तानबरोबर कधीच शस्त्रसंधी, युद्धविराम होऊ शकत नाही. कारण त्यांची प्रवृत्ती ही विश्वासघातकी आहे. त्यामुळे त्यांचे तुकडे तुकडे करणे हाच त्यावरचा अंतिम उपाय आहे.
अर्थात हे स्पष्ट आहे की, पाकिस्तान कधीच विश्वासार्ह देश नाही. ज्या पद्धतीने भारतीय सैन्याने प्रथम त्यांचे दहशतवादी तळ आणि नंतर त्यांचे लष्करी तळ नष्ट केले, त्यामुळे ते असहाय्य दिसू लागले. भारताने त्यांच्याबद्दल कोणतीही उदारता दाखवली नाही हे चांगले झाले. भविष्यातही त्यांना कोणतीही उदारता दाखवू नये. अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षांनी लष्करी संघर्ष संपवण्याची घोषणा केली असेल, परंतु भारताच्या कठोर वृत्तीने पाकिस्तानला योग्य मार्गावर आणले. आयजीच्या जीवावर बायजी उदार असेच ट्रम्प यांचे धोरण इथे राहिले आहे.
भारताकडून झालेल्या विध्वंस आणि लाजिरवाण्या अनुभवासाठी पाकिस्तान आणि विशेषत: त्याचे सैन्य जबाबदार आहे. काही दिवसांपूर्वी, जेव्हा पाकिस्तानी लष्करप्रमुख जनरल असीम मुनीर म्हणाले होते की, आम्ही प्रत्येक बाबतीत हिंदूंपेक्षा वेगळे आहोत आणि काश्मीर आमची गळ्यातील नस आहे, तेव्हा त्यांची विकृत आणि जिहादी मानसिकता उघड झाली. या चिथावणीखोर विधानानंतर सुमारे एक आठवड्यानंतर, पाकिस्तान पुरस्कृत दहशतवाद्यांनी पहलगाममध्ये २६ जणांची ओळख विचारून ज्या प्रकारे निर्घृणपणे हत्या केली, त्यामुळे पाकिस्तानी सैन्याची जिहादी विचारसरणी उघड झाली.
पंतप्रधान मोदींनी त्यावेळी घोषणा केली होती की, या निर्दयी हत्यांना योग्य उत्तर दिले जाईल आणि दहशतवाद्यांना तसेच त्यांना पाठिंबा देणाºयांना कुठूनही शोधून शिक्षा दिली जाईल. अखेर, १५ दिवसांत भारतीय सैन्याने आॅपरेशन सिंदूरद्वारे पाकिस्तानच्या नऊ दहशतवादी तळांना लक्ष्य करून पंतप्रधानांचा संकल्प पूर्ण केला. यानंतरही पाकिस्तान आपल्या पाळीव दहशतवादी संघटनांचे रक्षण करत राहिला आणि तेही इतके की त्यांचे संरक्षण मंत्री ख्वाजा आसिफ म्हणत होते की, आम्ही तीन दशकांपासून दहशतवाद्यांना पोसत आहोत. बिलावल भुट्टो असेच काहीसे म्हणाले. असे बोलून त्यांनी पाकिस्तानलाच लाजवले.
जेव्हा जेव्हा पाकिस्तानने भारतात दहशतवादी हल्ले केले आहेत, तेव्हा त्यांना अशाच प्रकारची लाजिरवाणी परिस्थितीचा सामना करावा लागला आहे, मग तो २६/११चा मुंबई हल्ला असो किंवा उरी, पुलवामा आणि पठाणकोट हल्ला असो. दहशतवादाला प्रोत्साहन देणे आणि त्याकडे डोळेझाक करणे ही पाकिस्तानची सवय आहे. या सवयीमुळे लष्करी संघर्ष संपवण्यास सहमती देण्यापूर्वी भारताने स्पष्ट केले की, भविष्यात पाकिस्तानने प्रायोजित केलेल्या कोणत्याही दहशतवादी हल्ल्याला युद्ध मानले जाईल. हा पाकिस्तानला तसेच जगाला एक मोठा संदेश होता. कदाचित सर्वांना हा संदेश समजला असेल की, आता भारत गप्प बसणार नाही.
आॅपरेशन सिंदूरमध्ये दहशतवाद्यांच्या अड्ड्यांना नष्ट केल्यानंतर, पाकिस्तान नियंत्रण रेषेवर जोरदार गोळीबारासह भारतीय नागरी आणि लष्करी तळांना ड्रोन आणि क्षेपणास्त्रांनी लक्ष्य करत होता. जेव्हा ते थांबले नाही तेव्हा भारताला त्यांचे हवाई तळ नष्ट करावे लागले. यामुळे हे स्पष्ट झाले की, यावेळी त्यांना अशा भारताशी सामना करावा लागणार आहे, ज्याला ते सोडण्याच्या मन:स्थितीत नाही. पाकिस्तानकडे भारतावर हल्ला का करत आहे या प्रश्नाचे उत्तर नव्हते, कारण भारतीय सैन्याने त्यांचे दहशतवादी तळ उद्ध्वस्त केले होते.
भारताने पाकिस्तानला त्याच्या कृतींसाठी इशारा देण्यासाठी आणि धमकावण्यासाठी काहीही केले नाही किंवा त्याने असे काहीही केले नाही, ज्यामुळे त्याला त्याच्याविरुद्ध युद्ध पुकारल्याचे जाहीर करण्याचे निमित्त मिळेल. भारताने वारंवार स्पष्ट केले की, जर पाकिस्तानने धाडस दाखवणे थांबवले नाही तर त्याला अधिक योग्य उत्तर दिले जाईल. दहशतवादी अड्डे नष्ट करून आणि त्याच्या प्रमुख शहरांवर ड्रोन आणि क्षेपणास्त्रे डागून भारताने आधीच सिद्ध केले आहे की, त्याच्या भूभागाचा कोणताही भाग त्याच्या हल्ल्याच्या पलीकडे नाही.
पाकिस्तानने भारतात केलेल्या हल्ल्यांवरून असे दिसून आले की, चीनशिवाय त्याला तुर्कीकडूनही लष्करी मदत मिळत होती. भारताच्या आक्षेपानंतरही आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीने त्याला कर्ज देण्याचा निर्णय घेतला. कदाचित, पाकिस्तानच्या कारवायांची माहिती मिळाल्यानंतरही, पाश्चिमात्य देश चुकीच्या विचाराने ग्रस्त आहेत की जर आर्थिक मदतीअभावी पाकिस्तान एक अपयशी राज्य बनले तर त्यांची डोकेदुखी वाढेल. हीच विचारसरणी संपूर्ण जगाला अडचणीत आणेल. पाश्चिमात्य देशांना त्यांचे विचार बदलावे लागतील कारण आता भारत पाकिस्तानप्रेरित दहशतवाद सहन करण्यास तयार नाही.
पाश्चिमात्य देशांच्या तुलनेत, चीन त्याच्या भारतविरोधी वृत्तीमुळे पाकिस्तानला पाठिंबा देत आहे. तो भारताला प्रगती करताना पाहू इच्छित नाही. तो पाकिस्तानला भारताविरुद्ध भडकावून आपले आर्थिक हितसंबंध पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करीत आहे. पाकिस्तानला पराभूत करून भारताने त्याला एक महत्त्वाचा संदेश देखील दिला आहे. भारताविरुद्धच्या द्वेषामुळे पाकिस्तानी सैन्य आणि सरकार हे समजून घेण्यास तयार नाही की ते त्यांच्या देशाला विनाशाकडे घेऊन जात आहेत. तेथील लोकांच्या एका भागाला निश्चितच असे वाटत होते आणि म्हणूनच ते असीम मुनीरला कठड्यात टाकत आहे. ते त्याला जिहादी जनरल म्हणून पाहत आहेत. पाकिस्तानच्या सत्ताधारी नेत्यांनी त्यांच्या सैन्याच्या कठपुतळी बनल्यामुळे त्यांची विश्वासार्हता गमावली होती. म्हणूनच जगातील आघाडीच्या राष्ट्रांनी त्याला पाठिंबा दिला नाही. यामुळे त्याचे मनोधैर्यही मंदावले, परंतु कदाचित तो इतक्या लवकर फसवणूक करण्याची सवय सोडणार नाही.
पाकिस्तानी सैन्याचे एकच ध्येय आहे: भारताविरुद्ध द्वेष वाढवणे आणि शस्त्रे खरेदी करून आपले खिसे भरणे. दहशतवाद आणि सैन्यामुळे पाकिस्तान आधीच उद्ध्वस्त झाला आहे. पहलगाममध्ये दहशतवादी हल्ला करून त्यांनी स्वत:ला एका खोल संकटात अडकवले होते. लष्करी संघर्ष संपल्यानंतरही पाकिस्तानला पुन्हा अनेक समस्यांना तोंड द्यावे लागले आहे. या संकटातून बाहेर पडणे पाकिस्तानसाठी सोपे नाही. पाकिस्तानची आर्थिक स्थिती वाईट आहे आणि त्याला त्याच्या वाईट स्थितीची चिंताही नाही, परंतु भारत ही वेगाने वाढणारी अर्थव्यवस्था आहे. आता त्याला पाकिस्तानला कायमचे नियंत्रणात ठेवावे लागेल आणि त्याची अर्थव्यवस्था मजबूत करण्यासाठी त्याने बनवलेला रोडमॅप आणि त्यामुळे परदेशी गुंतवणूक येत आहे, त्यात अडथळा येऊ नये याची खात्री करावी लागेल.
प्रफुल्ल फडके/अन्वय
९१५२४४८०५५
